lausitz.la : luzica.la

mehr erfahren:wjace zhonić  dokumente:dokumenty  lieder:spěwy  links:pokazki   blog  serbska karta

 

Arnošt Muka
Po Delnjej Łužicy swjatki 1884 (1890)

Z: Arnošt Muka, Pućowanje po Serbach, Nakład Domowiny Budyšin, 1957

Zo bych swoje studowanske dróhowanki po Delnjej Łužicy dale wjedł, podach so w swjatkownych prózdninach 1884 z Kamjenicy přez Lipsk, hdźež lubych serbskich přećelow wopytach, do Grabina (Finsterwalde); tamniši archidiakon Schlobach, přećelniwy knjez, wza mje njedźelu prěni dźeń swjatkow dopołdnja sobu na kraj do Mašowa, hdźež w jara špatnje wopytanej cyrkwičce přećiwo palencej prědowaše, a wot tam do Bjetyna (Betten), z wotkel ja připołdnju pěši do Liškowa (Deutsch-Lieskau) dźěch. W Liškowje na farje přećelniwje přijaty, přepytach farski archiw a namakach drje tudy powěsće wo přestaću serbskich božich słužbow, nic pak w archiwomaj wsow bliže k serbskim mjezam ležacym Dolanje (Dollenchen), a Załgosću (Sallgast), kotrejž potom wopytach. W Carcheli (Zürchel) pola Dolań zetkach na polu stareho wowčerja, kotryž móžeše so hišće dopomnić, zo su za jeho młode lěta w cyłej wokolinje wšitcy dorosćeni ludźo serbsce rěčeli. 

W Załgosći před knježim dworom pěstonješe małeho knježka z Löwensteina serbske holičo z Cazowa; wone so wulcyšnje zawjeseli, jako z nim počach serbsce powědać. Wot Załgosća sahach před wječorom přez wulku holu, w kotrejž so dla dospołneho njedostatka pućnikow při rozpućach chětro zabłudźich, do Naźejec (Nehesdorf) blisko Grabina, hdźež w korčmje nocowach z nanom tamnišeho młodeho wučerja, kiž běše serbski mužik z Wjelceje pola Grodka. Pola fararja Kwicka, starca serbskeho splaha, dóstach powěsć wo zańdźenju Serbowstwa w tamnej wosadźe. Dźensa su wašnja wosadnych jara nakažene přez fabrikowstwo, kiž tam kaž w Grabinje knježi. Same šulske dźěći, holčata kaž hólcy, su tam tajke, zo ani staršich ani wučerja njeposłuchaju. Hižo wosomlětne šulske holiča móža rejować lěpje hač druhdźe 20-lětne dźowki. A jako chcyše nowy wučer dźěćom rejowanje zakazać, wobćežowaše so pola njeho jedna mać a dźeše: “Hdy da dyrbja naše dźěći potom rejować nawuknyć?!” Hdyž starši doma njejsu, sebi dźěći plincy pjeku a druhe chłóšćenja nabyć pytaju.

Druhi dźeń swjatkow připołdnju přijědźe z Lipska za mnu serbski přećel Jan Grólmus, z kotrymž sym potom wot Grabina hromadźe dale pućował. Jědźechmoj hnydom přez Choćebuz do Picnja a dokelž chcyše mój přećel tež žiwjenje w delnjoserbskich stronach zeznać, wopytachmoj wsy Turej a Turnow, hdźež běchu runje swjatkowne reje. W Picnju přenocowawši jědźechmoj na druhe ranje ze železnicu hač k Brylandskemu zastanišću Grunowej a sahachmoj pěši přez Brjazynku a Brjazynju (Klein a Groß Briesen) do Kósojc (Cossewitz), rjenje w hórkatej krajinje při wjetšim jězorje ležaceje wsy. Tam před połdnjom do korčmy stupiwši nadeńdźechmoj črjódy halekacych burskich hólcow. Nihdźe ničo wo něhdyšim Serbowstwje njezhoniwši podachmoj so hnydom dale wot rjepotanja lělakow, w sćinje jězora sedźacych, přewodźanej do Mukrowa, wjetšeje na pěskačnej hórce ležaceje wsy. Tež tu namakachmoj w korčmje črjódu młodych hólcow, kiž bjezbóžnje halekachu a njehornosće ćěrjachu w přitomnosći šulskich dźěći! Pódla spěwachu njepócćiwe spěwy a lijachu jedyn lězak za druhim do šije: jedyn za 10 mjeńšinow tři lězaki wupi!

Na farje buchmoj přećelnje witanaj a z kofejom a tykancom wokřewjenaj. Namakach powěsć, zo je tam hakle w zašłym lětstotku serbska boža słužba wotmjelkła. Ničo noweho njenawědźichmoj we wsach Mukrowku, Liškowje (Leeskow), Rychartojcach (Reicherskreuz) a Henzendorfje, hdźež su wšudźe cyrkwje. W Gólinje (Göhlen) nocowachmoj w korčmje pola korčmarja-pijaka, kiž měješe tam wokoło so črjódu poł pjanych ludźi, z kotrymiž dyrbjachmoj jara łahodnje wobchadźeć. Srjedu rano wopytachmoj Gólinskeho fararja, njemóžach pak ani w cyrkwinskim archiwje ani w cyrkwinskich knihach žanoho słowčka wo něhdyšich Serbach a serbskej rěči wuslědźić, runje kaž we wšěch wsach, kotrež na tutym dnju dale wopytachmoj; jenož mjena hospodarjow respektiwnje jich statokow běchu w jednej po wjetšim, w druhej hižo jenož po mjeńšim dźěle serbske.

W Bromsdorfje wopytachmoj fararja, přećelneho knjeza, kiž je dwě lěće pozdźišo při prědowanju z klětki a z klětku dele do cyrkwineje łódźe padnył, bjez toho zo by sebi škodu sčinił. W Sembtenje (po serbsku?) dźěchmoj nimo wulkeho knježeho dwora a w Granowje wopytachmoj rjenje ležacu faru. Přez rjany hórkaty a lěsowy kraj chwatachmoj dale, dokelž hrimanje hrožeše, njemóžachmoj pak jemu wućeknyć, tak zo nimale hač na kožu přemoknjenaj do Dubrawskeje korčmy (Dubrawa/Schenkendöbern) přičampachmoj. Wočaknywši hrimanje wohrěchmoj so wot nutřka, a jako słónco zaso z mróčna kukać poča, chwatachmoj z korčmy won dale po jara włóžnej pódźe, zo by znajmjeńša naju drasta na słóncu zaso wuschła.

impressum